Ssak z rodziny koniowatych. Charakteryzuje się dużą głową, długimi uszami, cienkim ogonem z kitą na końcu, małymi wymaganiami pokarmowymi i odpornością na brak wody.

W stanie dzikim występuje osioł afrykański z podgatunkami (osioł nubijski i osioł somalijski). Istnieje kilkadziesiąt ras osła m.in.: osioł afrykański – dziko żyjący, oraz rasy udomowione: osioł kataloński, osioł poitou, osioł asinara, osioł andaluzyjski, osioł krapass, osioł ponui, osioł prowansalski, american mammoth donkey.

W wielu regionach świata użytkowany przez człowieka jest osioł domowy.

Osioł został udomowiony przez człowieka wcześniej niż koń. Pierwsze informacje dotyczące udomowienia pochodzą z Doliny Nilu z ok. 4000 p.n.e. czyli 6 tys. lat temu. Na tych terenach występowały obydwa żyjące do dzisiaj podgatunki osła afrykańskiego. Przypuszcza się, że z ich krzyżówek powstał osioł domowy. Niektórzy systematycy wyodrębniają jednak osobny gatunek.

Osły wykorzystuje się najczęściej jako zwierzęta juczne, rzadziej jako wierzchowe lub pociągowe, a ostatnio w onoterapii. Często są trzymane w ogrodach zoologicznych. Wyhodowano wiele ras, różniących się ubarwieniem, wielkością i temperamentem.

Osły mogą krzyżować się z innymi koniowatymi (muł), chociaż ich potomstwo przeważnie jest bezpłodne.

W symbolice chrześcijańskiej osioł może być symbolem rozpusty, ale też skromności i pokory.

W polszczyźnie osioł symbolizuje: głupotę, tępotę (osioł skończony 'kompletny głupiec, dureń’), upartość (uparty jak osioł o człowieku: 'bardzo uparty’), ciężką pracę (haruje jak osioł pot. 'ktoś pracuje bardzo ciężko’).